Niet naar de ggz maar hulp op de werkvloer om burn-out te voorkomen
Bas Tomassen, directievoorzitter van het netwerk Zorg van de Zaak
Psychische klachten zijn steeds vaker de reden voor ziekteverzuim van medewerkers. Het kost meer energie om ons te handhaven in een samenleving die ingewikkelder wordt en daardoor hebben we minder energie over om goed om te gaan met obstakels, tegenslag en verandering. Werkgevers moeten dit systematisch gaan aanpakken. Want als iedereen overprikkeld en uitgeblust thuiszit met een burn-out, staat de BV Nederland stil. De oplossing voor dit vraagstuk ligt in ontwikkeling van aanpassingsvermogen. Aanpassen begint met het accepteren dat niet alles voorspelbaar is of meezit in het leven. Dat het normaal is dat veranderingen – zoals verlies, financiële tegenslag, noodgedwongen thuiswerken, wreedheden elders in de wereld of een ruzie op het werk of met de buren – allerlei emoties en spanningen kunnen oproepen. Maar óók dat psychische druk vanwege dit soort levenservaringen over het algemeen niet op te lossen is met een ziekmelding, verdovende middelen of de gang naar de ggz.
Mentaliteit
Het is belangrijk dat deze mentaliteit verandert. Want met name onder jongeren zien we de laatste tijd een zorgwekkende oververtegenwoordiging in verzuim. Het gaat dan om bijvoorbeeld uitputtingsklachten en aanpassingsproblemen. Ook zien we mensen kort na indiensttreding weer vertrekken of minder uren gaan werken om meer tijd voor zichzelf te hebben. Op zich is dat ook wel logisch, omdat deze groep ‘millennials’ gevormd wordt door starters op de arbeidsmarkt die nog veel moeten leren. Bovendien zijn ze de afgelopen twee jaar vooral op zichzelf aangewezen geweest in een weinig tolerante samenleving. Werkgevers kunnen de overgang van een beroep op de zorg naar gezond gedrag bij psychosociale druk enorm versnellen door medewerkers te trainen in aanpassingsvermogen. Denk daarbij aan het leren herkennen van lastige situaties, het nagaan welke emoties deze situaties oproepen en keuzes maken over de beste manier om daarmee om te gaan en ernaar te handelen. Wie zijn of haar gedrag snel kan aanpassen aan nieuwe situaties en het eigen denken aan een kritische controle durft te onderwerpen, is cognitief flexibel. Dat levert vervolgens meer zelfvertrouwen en (leer) plezier op. Bovendien maakt dit mensen betrokken bij hun werk en beter bestand tegen overbelasting. Mensen stimuleren en in staat stellen om hun eigen kracht te vinden en die te gebruiken voor het nemen van verstandige beslissingen over hun gezondheid, werk en leven is een geweldig voorbeeld van win-win-win: winst voor het individu, voor de organisatie én voor de samenleving. Mensen die zich gelukkiger voelen, zijn zelfredzamer, leveren een positieve bijdrage aan hun omgeving en consumeren ook minder zorg.
Positief werkklimaat
In plaats van problematiseren en het gebruiken van reactieve en kostbare behandelingen is het beter, goedkoper en plezieriger om moeilijkheden te erkennen als een normaal onderdeel van het leven en werk, waar met elkaar iets mee kunt. Creëer een positief werkklimaat waarin leren en ontwikkelen een vaste plek hebben. Maak daarbij onderscheid tussen verschillende doelgroepen, bijvoorbeeld mensen die in dezelfde functie of levensfase zitten. Zo zijn medewerkers in contactberoepen gebaat bij systematische competentie ontwikkeling op het gebied van omgang met verbale agressie. De eerder genoemde millennials hebben vooral baat bij een wat langere inwerkperiode, waarin betekenisgeving en gemeenschapszin centraal staan, en bij positieve interactie met collega’s. Zo bouwen werkgevers en medewerkers samen aan een vitale organisatie waarin de onvermijdelijke problemen en uitdagingen geen individuele last zijn, maar een gezamenlijk vraagstuk waar lerend beter in wordt.
De oplossing ligt in ontwikkeling van het vermogen tot aanpassing.