7 inzichten voor een vitale organisatie in 2024

Welke trends komen op je organisatie en medewerkers af en hoe speel je hierop in? Bas Tomassen, CEO bij Zorg van de Zaak, over zijn inzichten voor vitale organisaties in 2024.

1. Sociale polarisatie ontwricht de gemeenschap

“Het is grillig in de wereld om ons heen; de oorlog in Oekraïne, het geweld in Israël en later in de Gazastrook, de onrust tussen China en Taiwan en de aanstaande presidentsverkiezingen in Amerika. Het zijn gebeurtenissen waarin groepen mensen steeds meer tegenover elkaar komen te staan. In Nederland hebben we hiervan het afgelopen jaar voorbeelden gezien in de boerenprotesten rond de stikstofdiscussie, maar ook in de verruwing van de omgangsvormen in het publieke debat en op sociale media.

Gepersonaliseerde feeds, aangedreven door algoritmen en gebaseerd op gebruikersvoorkeuren filteren informatie en bevestigen onze bestaande overtuigingen. We voelen ons sneller door anderen tekortgedaan en raken vaker betrokken bij gedoe, conflicten en ongewenst gedrag. Dat maakt ons prikkelbaar, put ons uit en bemoeilijkt samenwerken. Het nastreven van geluk ten koste van anderen werkt niet, we moeten het samen doen. De eerste stap is bewustwording van de informatiebubbel waar we ons in bevinden en het effect daarvan op ons gedrag naar de ander.”

2. Arbeidsmarktkrapte versnelt diversiteit en inclusie

“De vergrijzing en steeds krapper wordende arbeidsmarkt is een belangrijke ontwikkeling die natuurlijk al langer gaande is. In veel sectoren leiden personeelstekorten tot productieproblemen, werkdruk en ziekteverzuim. Uit zelfbescherming kiezen medewerkers voor zichzelf en besluiten ze om de stap extra op het werk minder vaak te zetten. En als iedereen steeds meer op zichzelf is gericht, is dat natuurlijk een dramatische vicieuze cirkel binnen een bedrijf. Door arbeidskrachten en kenniswerkers uit andere landen te verwelkomen, kunnen we personeelstekorten beter opvangen. Bedrijven die er niet in slagen om hun personeelsbestand (meer) divers te maken en er niet voor zorgen dat niemand zich achtergesteld of buitengesloten voelt, verdwijnen simpelweg.”

3. Vertrouwen wordt nog belangrijker

“Sinds corona is hybride werken de nieuwe norm geworden. Een voordeel daarvan is dat mensen meer vrijheid hebben om hun eigen werk te plannen en uit te voeren op tijden en locaties die hen het beste uitkomen. Een nadeel is dat collega’s elkaar minder persoonlijk ontmoeten. We hebben immers allemaal onze eigen agenda en voorkeuren. Het delen van persoonlijke verhalen en het ‘verhaal van de organisatie’ is daarom lastiger geworden. Dit sociale contact is wel belangrijk. Het helpt ons om elkaar beter te begrijpen, te accepteren en te waarderen. Het is de smeerolie voor een goede werksfeer en samenwerking zonder gedoe. Dat geeft positieve energie en voorkomt dat mensen uitgeput hun werkdag afsluiten.”

Daarom is het belangrijk dat je als bedrijf onderling contact aanmoedigt en mogelijk maakt. Maak bijvoorbeeld afspraken over aanwezigheid op kantoor en kijk kritisch of de huisvesting van je organisatie nog past bij de wensen van medewerkers. En ondersteun je medewerkers om zelf en met elkaar aandacht te besteden aan positief sociaal contact en mentaal welbevinden.”

4. Digitalisering verandert ons werk

“Met de opkomst van kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT kunnen we er niet meer omheen; ons werk verandert. Naast de al langer bestaande robotisering van fysieke taken in industriële omgevingen, worden steeds meer ook de op kennis gebaseerde taken overgenomen door informatietechnologie. Willen we de economie draaiende houden met de explosieve datagroei en krimpende beroepsbevolking dan kunnen we niet anders dan deze technologie omarmen. We zullen ons dus moeten aanpassen en leren gebruik te maken van deze nieuwe technologie. En dat is best lastig als je al jaren gewend bent op een bepaalde manier te denken en te doen. Niet voor niets stranden veel veranderprojecten door gebrek aan betrokkenheid en acceptatie. Zet als organisatie dus in op het leren omgaan met de nieuwste technologie. Vergroot de betrokkenheid en laat medewerkers meedenken en ervaren op welke wijze de digitalisering positief hun werk beïnvloedt.”

5. Aanpassingsvermogen houdt mensen gezonder

“Vijfjarenplannen en functieprofielen zijn vooral nog een statisch verschijnsel uit de vorige eeuw. Inmiddels werken we vaker op basis van relevante competenties, leer- en ontwikkelvermogen en actuele opdrachten. Het gaat steeds meer om wendbaarheid van mens en organisatie om snel en effectief in te kunnen spelen op veranderingen. Als organisaties zich weten aan te passen aan wijzigende omstandigheden dan behouden ze hun nut voor klanten en daarmee bestaansrecht. Als mensen zich kunnen handhaven bij werkdruk, tegenslag of verandering blijven ze weerbaar tegen overbelasting en duurzaam inzetbaar. Je kunt hierop inspelen als werkgever met een leer- en ontwikkelstrategie. Bijvoorbeeld online coaching die medewerkers zelf inschakelen wanneer obstakels of uitdagingen in hun werk of privéleven leiden tot twijfels, zorgen of stress. Of doorlopende trainingen aanbieden voor teams waarbij deelnemers met en van elkaar leren hoe ze het prettigst hybride samenwerken, overzicht houden op de hoeveelheid werk en kunnen (de)prioriteren. Een ander voorbeeld is werkplekleren om nieuwe digitale hulpmiddelen sneller en makkelijker te kunnen accepteren en te gebruiken.”

6. Leiderschap is niet vrijblijvend

“In tijden van personeelskrapte en werkdruk begint het met het voorkomen van ongewenst verzuim en verloop. Er wordt wel eens gezegd dat mensen blijven vanwege hun werk en afhaken vanwege hun leidinggevende. Iedere medewerker wil erbij horen, gezien worden en weten wat er wordt verwacht. Als leidinggevende krijg je respect en waardering van je medewerkers als je ook iets kunt betekenen voor ze. Dat begint met het borgen van de juiste organisatorische randvoorwaarden en omgangsvormen, zichtbare aanwezigheid, betrokkenheid bij het oplossen van knelpunten en persoonlijke aandacht die aansluit op de specifieke situatie en behoefte van elke medewerker. Het klinkt logisch, maar is makkelijker gezegd dan gedaan. Vooral eerstelijns leidinggevenden hebben het daarin als middenkader tussen hun team enerzijds en hun directie anderzijds vaak zwaar in tijden van onrust en verandering. Deze schakel is echter wel essentieel voor het bereiken van de doelen van de organisatie en de werksfeer. Bedenk dus als directie hoe je je middenkader kunt versterken en toon zelf voorbeeldgedrag. Want goed voorbeeld doet volgen. Bedenk daarbij dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen en spring in als dat nodig is.”

7. Mentale gezondheid komt op de 1^e plaats

“Zo alles bij elkaar kun je wel stellen dat de tijd van nu veel vraagt van je teams en je leidinggevenden. Natuurlijk leidt dat regelmatig tot stress. Maar stress is niet alleen negatief. Stress versterkt ook je focus en stimuleert je in actie te komen om de situatie de baas te worden. Als we stress proberen te vermijden, leren we minder om stress ook positief te gebruiken om problemen op te lossen. Dan zal stress sneller negatief worden ervaren en dat gaat ten koste van ons welzijn, dagelijks functioneren en het contact met de mensen om ons heen. Onze mentale gezondheid is meer gebaat bij het leren omgaan met stress. Vergroot de veerkracht van je mensen en maak ze stressbehendig.

Bouw als werkgever verder aan een vitale organisatie door aan de slag te gaan met de hierboven genoemde zeven inzichten. Zo zorg je dat iedereen sterker aan het werk is.”