Breinvriendelijk werken sleutel tot performanceverbetering
Bijna een op de vijf medewerkers ervaart klachten door de toegenomen informatiedruk
Breinvriendelijk werken als manier om mentale overbelasting te voorkomen, staat steeds vaker op de agenda van organisaties die vitaliteit en verzuimpreventie serieus nemen. Zeker in de tijd dat we door corona allemaal thuis werk(t)en. Misschien minder bekend is dat breinvriendelijk werken ook een sleutel tot performanceverbetering kan zijn.
Wageningen University & Research is een organisatie die al in een vroeg stadium de waarde van breinvriendelijk werken begreep en het gedachtegoed daarvan op verschillende plekken en niveaus in de organisatie heeft doorgevoerd.
Een interview met Iris van den Burg, psycholoog bij Skils, en Micheline Horstman, adviseur Vitaliteit & Gezondheid bij WUR.
Waarom moeten organisaties aandacht besteden aan het brein?
Iris: “De psychologen van Skils behandelen en begeleiden medewerkers die met psychische klachten uitvallen of dreigen uit te vallen. De belangrijkste oorzaak van verzuim zijn stressgerelateerde psychische aandoeningen. Bijna een op de vijf medewerkers ervaart klachten door de toegenomen informatiedruk. Met veel persoonlijk leed voor medewerkers en hoge kosten voor organisaties tot gevolg.
Vanuit onze ervaringen hebben wij breinvriendelijk werken als preventie voor mentale overbelasting ontwikkeld. Dat mensen last hebben van een ‘cognitive overload’ is niet heel vreemd als je kijkt naar de enorme ontwikkeling die de informatietechnologie de afgelopen decennia heeft doorgemaakt.
Een paar feiten… In 2011 namen we al meer dan vijf keer zoveel informatie tot ons dan in 1986 (dat staat gelijk aan het lezen van 175 kranten op een dag!) en de toename van informatie zet sinds die tijd gewoon door.
We pakken onze telefoon gemiddeld 220 keer op een dag, veelal onbewust. We ontvangen gemiddeld 65 Whats App berichten per dag en versturen ieder jaar 10 procent meer e-mails dan het jaar daarvoor.
Door de mobiele telefoon, maar ook door alle technologie die het werken buiten de werkomgeving mogelijk maakt, ervaren veel medewerkers een voortdurende druk om bereikbaar te zijn.
Al deze ontwikkelingen vragen om vaardigheden om op een goede manier met informatie, aandacht en aandachtsverleiders om te gaan.”
Micheline: “Wij werken in een kennisintensieve organisatie. Al onze medewerkers, of het nu om onderzoekers, docenten of ondersteunend personeel gaat, iedereen is een ‘breinwerker’. Hun brein is hun en ons belangrijkste kapitaal. Bij de WUR werken zeer inhoudelijk gedreven en ambitieuze medewerkers. Het soort mensen dat je eerder moet afremmen dan activeren. De missie van de WUR is ‘To explore the potential of nature to improve the quality of life’.
Vanuit mijn vakgebied Vitaliteit & Gezondheid vertaal ik die missie naar: oog hebben voor het potentieel van medewerkers en voor het verbeteren van de kwaliteit van hun leven.
Via de bedrijfsartsen van Zorg van de Zaak kwamen wij in aanraking met Skils en het gedachtegoed van breinvriendelijk werken. Dit sluit goed aan bij onze missie.
Door mensen te leren om met meer focus en aandacht te werken, zonder zich af te laten leiden, kunnen zij hun potentieel beter benutten en krijgen zij meer invloed op hun mentale gezondheid.
Mensen kunnen met meer focus en aandacht werken door hun dag en werkzaamheden anders in te delen, de omgeving te kiezen die past bij een bepaalde denktaak en afleiding te verminderen, bijvoorbeeld door het uitzetten van meldingen.”
Wat was het effect van corona op breinvriendelijk werken?
Micheline: “Vóór corona was er al belangstelling voor breinvriendelijk werken, maar het nam een vlucht vanaf het moment dat medewerkers thuis hun werkplek moesten inrichten. De onrust van partners en kinderen in huis, het moeten verdelen van aandacht, de vele digitale overleggen, het gebrek aan scheiding tussen werk en prive… Dit alles deed een enorm beroep op de veerkracht van medewerkers.
De sessies over breinvriendelijk werken konden zich in een grote belangstelling verheugen en we merkten dat collega’s elkaar de sessies aanraadden. Wat grappig was, was dat je opeens allemaal mensen met dezelfde (neutrale witte) Teams achtergrond zag. In de breinvriendelijke sessie konden mensen namelijk ervaren wat een drukke, of huiskamerachtergrond met de aandacht en daarmee met de mentale belasting deed.”
Iris: “We merken bij veel organisaties dat thuiswerken een enorme impact op het welzijn van mensen heeft (gehad). Niet alleen vanwege de thema’s aandacht, focus en breinhersteltijd. Ook omdat mensen de verbinding met collega’s misten en last kregen van het gebrek aan afwisseling van omgeving, en van het gebrek aan beweging.
In de breinvriendelijke sessies leggen we uit welke invloed deze zaken op onze hersenen hebben en hoe breinvriendelijk werken in deze context er uit kan zien. Wij hebben het in dit kader bijvoorbeeld gehad over het effect van bewegen op stress.
Door te wandelen of te sporten versterk je de hippocampus en de prefrontale cortex. Dit zijn precies de gebieden die onze stressresponses helpen vertragen en afremmen. Dat is onder meer de kracht van de prikkelsessies, als mensen begrijpen welke impact situaties of werkgewoonten hebben op onze hersenen, is de motivatie voor ander, gezonder gedrag groter.”
Micheline: “Bewegen is bij WUR een belangrijk aandachtspunt geworden als onderdeel van de brede aandacht voor Vitaliteit. Lunchwandelingen, wandelbila’s en wandelhubs zijn nu een steeds normalere aspect van het werken bij de WUR. Sociale cohesie, wat gaat over persoonlijke verbondenheid en samenwerken, heeft eveneens onze volle aandacht. Zeker als het gaat om het vormgeven van hybride werken.”
Is aandacht voor breinvriendelijk werken nog steeds nodig?
Iris: “Ja, dat is onze ogen nog steeds nodig. Inmiddels weten veel mensen wel dat ze hun notificaties uit moeten zetten en dat mensen geen twee dingen tegelijk kunnen doen. Maar breinvriendelijk werken is veel meer dan dat. Het gaat over individuele werkgewoonten, maar ook over de inrichting van de werkomgeving en de afspraken die binnen een organisatie worden gemaakt. Wij gebruiken vaak het beeld van de drie radertjes.”
Werkstijl gaat om wat een medewerker zelf kan doen, zoals het kiezen van een werkomgeving die past bij het soort aandacht dat de taak vraagt, of regelmatig pauzes nemen.
Werkomgeving gaat over hoe je een werkplek breinvriendelijk inricht, zowel thuis als op kantoor. En werkorganisatie gaat over afspraken die binnen een team of organisatie worden gemaakt over zaken als bereikbaarheid, planning, elkaar storen, de manier van overleggen, etc.
Al deze aspecten hebben invloed op elkaar en bepalen hoe breinvriendelijk een organisatie is. En een breinvriendelijke organisatie zorgt niet alleen voor de gezondheid van haar medewerkers, maar faciliteert ook dat mensen hun potentieel beter gebruiken.”
Micheline: “Bij WUR is er aandacht voor vitaliteit en breinvriendelijk werken op al deze niveaus binnen de organisatie. Wij faciliteren dat medewerkers of leidinggevenden het gesprek met hun team aangaan over sociale cohesie, beschikbaarheid en communicatie, bijvoorbeeld aan de hand van inspiratiekaarten. Ook is er aandacht voor de fysieke werkplek, zowel thuis als op kantoor.
Een mooi voorbeeld van ons werk is de presentatie van een van de leden van de Raad van Bestuur voor de hele organisatie. Hij hield een inspirerend verhaal over vertragen en onderstreepte daarmee het belang van hersteltijd en niet altijd ‘aan’ staan. Zijn verhaal sloot mooi aan bij de ‘7 tips voor een Duurzaam werktempo’ die breed verspreid zijn binnen WUR.
Een van die tips? Wij adviseren Outlook zo in te stellen dat afspraken standaard 50 minuten in plaats van een uur duren. Dit stimuleert het nemen van een focus- of breinherstelmoment.”
Drie tips om breinvriendelijker te werken
1. Als je online vergadert in Teams, vraag mensen dan om allemaal dezelfde, neutrale achtergrond in te stellen. Dit voorkomt dat je impulsgedreven (onvrijwillige) aandacht steeds wordt weggetrokken door details in iemands achtergrond.
2. Zorg ervoor dat je regelmatig echte pauzes neemt. En met echt bedoelen we pauzes waarin je niet een andere taak doet die je aandacht vraagt, zoals berichten lezen en beantwoorden op je telefoon. Het netwerk dat in je hersenen wordt geactiveerd als je brein geen taak heeft, heeft een belangrijke functie voor zowel herstel als voor functioneren.
3. Check en beantwoord je mail op vaste, afgebakende tijden en niet de hele dag door, dit zorgt voor minder stressrespons.
Iris van den Burg is psycholoog, trainer en teammanager bij Skils. Vanuit haar rol houdt zij zich mede bezig met de inhoudelijke (door)ontwikkeling van breinvriendelijk werken en de trainingen op dit gebied. Zij geeft trainingen en behandelt clienten met (stressgerelateerde) psychische klachten. Daarnaast geeft zij leiding aan twee teams psychologen in Noord- en Oost Nederland.
Micheline Horstman is adviseur Vitaliteit & Gezondheid bij de Wageningen University and Research (WUR). Vanuit haar functie heeft ze een regierol om te bouwen aan een vitale organisatie en werkgeluk van medewerkers, één van de belangrijkste pijlers uit de HR Strategie van WUR.
Bron: BG magazine